Περιγραφή
Τα τελευταία χρόνια, συχνά, σε επιστημονικά και επαγγελματικά συνέδρια για το τουρισμό γίνονται αναφορές στα οικονομικά οφέλη που επιφυλάσσει η ανάπτυξη του παράκτιου και του θαλάσσιου τουρισμού για τη χώρα. Μάλιστα, για πολλά παράκτια και νησιωτικά κράτη ο θαλάσσιος τουρισμός αποτελεί τον κύριο κορμό της τουριστικής δραστηριότητας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις συνιστά τη μοναδική μορφή τουρισμού. Ο θαλάσσιος τουρισμός είναι μια από τις δυναμικότερες μορφές του σύγχρονου τουρισμού. Ο θαλάσσιος τουρισμός περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες αναψυχής που έχουν ως πεδίο αναφοράς και ανάπτυξης – δράσης το θαλάσσιο περιβάλλον.
Αρκετοί συγγραφείς ταυτίζουν, λανθασμένα, το θαλάσσιο τουρισμό με δύο μόνο δραστηριότητες, το γιώτινγκ και την κρουαζιέρα. Σήμερα όμως, ο θαλάσσιος τουρισμός δεν περιορίζεται μόνο στη θαλάσσια περιήγηση με την όποια εξελιγμένη μορφή του δηλαδή κρουαζιέρα, γιώτινγκ κ.λπ.. Στην έννοια του θαλάσσιου τουρισμού εντάσσεται κάθε είδους ανθρώπινη δραστηριότητα που έχει ως πεδίο δράσης το θαλάσσιο χώρο και ως σκοπό την αναψυχή και την πολιτισμική επικοινωνία. Με την ευρεία αυτή έννοια, ο θαλάσσιος τουρισμός περιλαμβάνει ένα πλήθος δραστηριοτήτων όπως είναι η χρήση σκαφών αναψυχής (ιστιοφόρα, γιωτ, μηχανοκίνητα σκάφη κ.λπ.), η διενέργεια κρουαζιέρων, η κολύμβηση, η χρήση ταχυπλόων σκαφών, τα θαλάσσια αθλήματα (θαλάσσιο σκι, jet ski, windsurfing, surfing κ.λπ.), η ερασιτεχνική αλιεία, η κατάδυση, η περιήγηση σε θαλάσσια πάρκα, η παρατήρηση φαλαινών και δελφινιών, η επίσκεψη σε ναυτικά μουσεία – λιμάνια μουσεία – ιστορικά πλοία, η αναπαράσταση ναυτικών γεγονότων κ.λπ.. Οι δραστηριότητες αυτές προσελκύουν εκατομμύρια επισκέπτες, αποφέροντας πολλαπλά οφέλη στους τόπους υποδοχής.
Όταν πρωτοεκδόθηκε, το 2005, το σύγγραμμα με τίτλο «Θαλάσσιος τουρισμός» θα λέγαμε ότι η προσέγγιση αυτή ήταν καινοτόμος και προκάλεσε ποικίλα σχόλια λόγω των προτεινόμενων ιδιαίτερων μορφών και δραστηριοτήτων του θαλάσσιου τουρισμού. Κατά την δεκαπενταετή περίοδο που διανύθηκε από την έκδοση της μονογραφίας διαπιστώθηκε ότι η συμβολή της στον επιστημονικό διάλογο για τη διαμόρφωση θαλάσσιας τουριστικής πολιτικής υπήρξε εμφανής. Μάλιστα, σε διάφορα νομοθετικά κείμενα της πολιτείας (Ν. 4276/2014, Ν. 4582/2018, ο Ν. 4688/2020) υιοθετήθηκαν διάφοροι όροι και διακρίσεις των δραστηριοτήτων του θαλάσσιου τουρισμού που διατυπώθηκαν στη συγκεκριμένη μονογραφία. Επίσης, καθιερώθηκε ως μάθημα ο «Θαλάσσιος Τουρισμός» σε πολλά προγράμματα σπουδών πανεπιστημιακών τμημάτων τουριστικών σπουδών, τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο.
Ο θαλάσσιος τουρισμός θεωρείται ως ιδιαίτερος και εξειδικευμένος κλάδος του ευρύτερου τομέα του τουρισμού που απαιτεί τη γνώση και παράλληλα την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η ορθολογική ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού επιβάλλει τη διαμόρφωση θαλάσσιας τουριστικής πολιτικής με τη συμμετοχή των αρμόδιων φορέων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα αλλά και με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Παράλληλα, σε ενωσιακό και διεθνές επίπεδο, αναλαμβάνονται θεσμικές πρωτοβουλίες για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού στο πλαίσιο της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης.
Το σύγγραμμα χωρίζεται σε τέσσερα μέρη. Το πρώτο, μετά από μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία του θαλάσσιου τουρισμού, αναφέρεται στο φυσικό και στο κοινωνικό περιβάλλον του θαλάσσιου τουρισμού. Το δεύτερο προβαίνει σε ανάλυση της τυπολογίας του θαλάσσιου τουρισμού, παρουσιάζοντας τις διάφορες μορφές και δραστηριότητες του θαλάσσιου τουρισμού με αναφορά σε μελέτες περίπτωσης και καλές πρακτικές από όλο τον κόσμο. Στο τρίτο μέρος αναλύονται οι επιδράσεις του θαλάσσιου τουρισμού στην οικονομία, στην κοινωνία, στον πολιτισμό και στο περιβάλλον. Επίσης, γίνεται εκτενής αναφορά σε θέματα θαλάσσιας ρύπανσης και στους κινδύνους, φυσικής και ανθρωπογενούς προέλευσης, που προκύπτουν στο θαλάσσιο τουρισμό και στους τρόπους αντιμετώπισής τους. Τέλος, στο τέταρτο μέρος γίνεται αναφορά στους δημόσιους φορείς που εμπλέκονται στο χώρο του θαλάσσιου τουρισμού, στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο και στις πολιτικές της ευρωπαϊκής ένωσης. Επίσης, γίνεται αναφορά σε μεθόδους και τεχνικές διαχείρισης του θαλάσσιου τουρισμού.
Οι συγγραφείς, ως πολυ-πτυχιούχοι, έχοντας δεκαοκταετή επαγγελματική προϋπηρεσία στη δημόσια διοίκηση του τουρισμού γενικότερα αλλά και του θαλάσσιου τουρισμού ειδικότερα και ως διδάσκοντες επί εικοσαετία στην ανώτατη εκπαίδευση, επιχειρούν διεπιστημονική προσέγγιση του θαλάσσιου τουρισμού.
Ευελπιστούν ότι το πόνημα αυτό θα συμβάλλει στην συνέχιση του επιστημονικού διαλόγου για τη διαμόρφωση μιας ορθολογικής θαλάσσιας τουριστικής πολιτικής στη χώρα μας, με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη.
